SURİYE KÜRTLERİ (İnkâr Edilen Halk)

Kürtler Suriye nüfusunun %10’undan fazlasını oluşturmaktadır. Ancak  Suriye devleti onları yerel bir milli veya etnik azınlık olarak tanımlamamaktadır. Devlet Kürtleri güvenliği için bir tehdit olarak algılamaktadır. Bu ülkede Kürtler baskı altında tutulmakta, zulüm görmekte ve toplum içinde marjinalleştirilmekte, hatta etnik kimliğin göstergeleri olan dilleri ve kültürel gelenekleri yasadışı sayılmakta ve bunlara siyasi anlamlar atfedilmektedir.

Bu kitap Suriye Kürtleri konusundaki boşluğu doldurmayı ve Suriye’deki Kürt meselesinin kapsamlı ve detaylı bir analizini sunmayı amaçlamaktadır. Yazar tarafından yapılan saha çalışmasına dayanan bu eser, Suriyeli-Kürt, Kürt ve Suriyeli olmak gibi ulusal, bölgesel ve uluslararası meseleleri birbiriyle ilişkilendirmektedir.

Kitabın asıl konusu Suriye Kürtlerinin insan hakları açısından içinde bulundukları durumdur. Ancak, Suriye’deki Kürt sorununu belli bir bağlama oturtma ve bu sorunun gelişimini açıklama yolunu seçmiştir. Bu açıdan kitap Suriye devletinin Kürtleri nasıl bir muameleye tabi tuttuğunu gözler önüne sermekte ve Kürt sorununu tarihsel, bölgesel bağlamına oturtarak açıklamakta ve bu durumu uluslararası insan hakları açısından değerlendirmektedir.

Suriye’de Kürtler
...
“Suriye Kürtleri” 2002-2004 yılları arasında gerek Suriye’de -Kürtlerin yoğunlukla yaşadığı bölgelerde ve dışında- gerekse de Suriye dışında yaşayan Kürtlerle yapılan mülakatları ve konuya dair  İngilizce, Arapça ve Kürtçe olan ikincil kaynakları içeriyor. İngilizce, Arapça ve Kürtçe sadece ikincil kaynak olarak değil -İngilizler, Araplar ve Kürtler üzerinden düşünüldüğünde- üç isim Suriye’nin ve İran, Irak, Turkiye gibi “komşu” ülkelerinin de aktörü olduğu tartışmaların da kaynağında yer alıyorlar.

Harriet Montgomery’nin “Suriye Kürtleri”ndeki temel amacı “Kürtlerin Türkiye’den ve Irak’tan Suriye’ye göçünün ardındaki “gerçeği” ortaya çıkarmak veya Kürtlerin modern Suriye’deki varlıklarının ne denli tarihsel olduğunu gözler önüne sererek Suriye’de ulusal düzlemde kabullerini sağlamak değildir. bunlar önemli olmakla birlikte, asıl olan Kürtlerin varlığının bir gerçeklik olarak tanınmasıdır. Kürtler ve Araplar arasındaki  gerilimin tarihsel gelişim seyrinin incelenmesi ve Kürtlerin Suriye devletine karşı bir tehdit oluşturdukları algısının tartışılması tarihsel olarak Osmanlı devletinin çöküşü ve bu çöküşe paralel olarak Kürt, Türk ve Arap milliyetçiliklerine bakılmasını zorunlu kılmaktadır.”

Harriet Montgomery, modern Suriye devletindeki Kürtler ve Araplar arasındaki bu geriliminin tarihsel gelişimini ve kökenini -Osmanlı’nın merkezi gücünün azalmasıyla beraber gelişen Türk millyetçiliğiyle de paralel olarak- pan-Arap ve pan-Kürt milliyetçiliğinde görüyor. Ayrıca Montgomery’ye göre, devletin güven bunalımı ve yerel ve uluslararası meşruiyet arayışı yerel ve uluslararası politikalara damgasını vuruştur. Kürtlerin milli özlemleri, ayrı etnik kimlikleri, Arap milliyetçiliğinin Ortadoğu’daki tarihi gelişimi ve Batılı güçlerin bölgeye sızması gibi etkenlerin tamamı Suriye’de Kürtlerin baskının hedefi haline gelmesinde katkıda bulunmuştur. Hukuk sisteminde durum, siyasi partilere yaklaşımlar, bazı bölgelere ait nüfus sayımlarına ilişkin görüşler ve belkide gerginliin temel sebeplerinden biri olan “araplaştırma” çalışmaları “Suriye Kürtleri”nin başlıkları arasında yer alıyor.

Gerek Xanna Omerxalî’nin gerekse de Harriet Montgomery’nin çalışmasında görülüyor ki Ortadoğu merkezli dini, etnik veya siyasi açılımlara sahip herhangi bir sorunun/tartışmanın tek bir kaynak üzerinden yürütülmesinin imkanı yok.

Amed Gökçen, Ermenistan’da Ezidiler Suriye’de Kürtler, Agos Gazetesi, 22.02.2008