LOZAN / BİZ TÜRKLER VE KÜRTLER

“…Biz Lozan’daki konuşmalarımızda; milli davalarımızı ‘biz Türkler ve Kürtler’ diyebir millet olarak müdafaa ettik ve kabul ettirdik.”
İsmet İnönü

“TBMM Hükümeti, Türklerin olduğu kadar Kürtlerin de hükümetidir; çünkü Kürtlerin meşru temsilcileri Millet Meclisi’ne girmiştir ve Türk temsilcileriyle aynı ölçüde ülkenin hükümetine ve yönetimine katılmaktadır.”
Mustafa Kemal

Otuzlu yıllarda varlığı bile inkar edilip dili yasaklanan Kürtler, Lozan günlerinde dönemin başbakanı Rauf Bey’in deyişiyle “necip bir millet”ti. Lozan Konferansı’na Türk Murahhas Heyeti’nin başkanı olarak katılan ve “Bitlisli bir Kürt” olan İsmet İnönü, konferansta; “Kürt soyu gibi üstün bir soy” kelimelerini bilerek ve seçerek kullanmıştı. İnönü’nün “soylu halk”ı çok değil, birkaç yıl sonra “Dağlı Türk” olarak anılacaktı.

Bu çalışma, Lozan dönemini, görüşme tutanaklarını da vererek bir “hatırlatma”da bulunuyor. Yazar, Lozan’da bir Kürt temsiliyetinin sözkonusu olmadığını açıklığa kavuştururken, son yıllarda Lozan metninin “yeniden okunması” ve “azınlıkların korunması”nı düzenleyen maddelerin Kürtlere de uygulanması gerektiği tartışmalarına açıklık getiriyor.

Lozan

Yakın dönem Kürt tarihi ve Türkiye’nin yakın dönem siyasi tarihi ile ilgili çalışmalar yapan İsmail Göldaş’ın ‘Avesta’ yayınlarından çıkan kitabının adı: ‘Lozan / Biz Türkler ve Kürtler.’ İnceleme niteliğindeki kitap Lozan Delege Kurulu’nun seçiminden, anlaşmanın onaylanmasına dek geçen süreyi ele alıyor. Kitabın belirleyici özelliği ise Lozan çerçevesinde Kürt olgusunu ele alıyor olması. Yazarın ele alışıyla Lozan’daki  ‘Necip Millet’in  ‘Dağlı Türk’  olma süreci karşımıza geliyor.

Mehmet Ali Birand, Posta Gazetesi, 01.10.2000