KÜLTÜR BAKANLIĞI'NIN MEM Û ZÎN ÇEVİRİSİNE ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

Kültür Bakanlığı, 2010 yılının sonlarına doğru Ehmedê Xanî’nin Kürtlerin elkitabı konumundaki ünlü eseri Mem û Zîn’in elyazması, transkripsiyon ve Türkçe çevirisini bir arada yayımladı. Şüphesiz devletin bir bakanlığının klasik Kürt edebiyatının başyapıtlarından birini çevirtmesi ve böylece şimdiye kadar inkâr ve asimilasyon yoluyla hayat hakkı tanınmayan Kürt dilinin resmi bir çeviriyle yeni bir mecraya girmesi önemli bir adımdı. Ancak kitabı eline alıp inceleyen bir okur, önsözünden başlayıp çevirisine kadar birçok tuhaflıkla, çeviri hataları ve ciddi yanlışlarla karşılaşır. Zira söz konusu eserin çevirisi büyük ölçüde, 60’ların sonlarında Mehmed Emin Bozarslan tarafından yapılan ve sansür edilmesine rağmen yasaklanan çevirinin üzerine kurulmuş. Üstelik bu da yetmemiş, tek bir Kürtçe cümle kuramayan “çevirmen”, kendisiyle yapılan söyleşilerde, en yapılmaması gereken şeyi yaparak, Ehmedê Xanî üzerinden Kürt dilini küçümsemeye çalışmıştır. Başka bir Kürt klasiğinin başka bir resmi kurum eliyle aynı akıbete uğramaması, bu kitabın yazılışının başlıca amaçlarındandır.

Rexneyek li wergera Mem û Zîna Wezareta Kulturê

Kitêba Kadri Yıldırım a bi navê “Kültür Bakanlığı’nın Mem û Zîn Çevirisine Eleştirel Bir Yaklaşım” (Rexneyek li wergera Mem û Zîna Wezareta Kulturê) di nav weşanên Avesta de derket.

Wezareta Kulturê a Tirkiye, ber bi dawiya sala 2010an ve klasîka Kurdî a Ehmedê Xanî Mem û Zîn tevî destxeta erebî, transkripsiyona latînî û wergera tirkî çap kir. Çapkirina klasîkeke Kurdî ji aliyê dezgaheke resmî ve gaveke girîng e. Lê dema xwendevan kitêbê digire destê xwe ji pêşgotinê ta bi transkripsiyon û wergerê rastî garabetekê tê. “Wergêr”ê Wezareta Kulturî, bi xwe ev werger nekiriye, wergera Mehmed Emîn Bozarslan bi qaçaxî bi kar aniye. Bi ser de jî, di hevpeyvînên xwe de, tişta ku qet neyê kirin kiriye, di ser Ehmedê Xanî re, xwestiye zimanê Kurdî piçûk bike. Bi hêviya ku ev aqûbet neyê serê klasîkeke din a Kurdî, ev kitêb hatiye nivîsandin.

Kültür Bakanlığı’nın Mem û Zîn Çevirisine Eleştirel Bir Yaklaşım

Ardımızda bıraktığımız 2010’un en dikkat çeken kültür-sanat olaylarından biri, Kültür Bakanlığı’nın, 1650-1707 arasında yaşamış Ehmedê Xanî’ye ait ‘Mem û Zîn’i Türkçeye kazandırmasıydı. Devletin bir bakanlığının klasik Kürt edebiyatının başyapıtlarından olan bir eseri çevirmesi, kuşkusuz önemli bir gelişmeydi. Fakat Namık Açıkgöz’e yaptırılan çeviri, eksikleri nedeniyle eleştirilere maruz kaldı. İşte Kadri Yıldırım elimizdeki çalışmasında, söz konusu çeviriyi eleştirel bir bakışla yorumluyor; Açıkgöz’ün çevirisindeki hataları beyit sırasına göre ortaya koyuyor. Yıldırım, Açıkgöz’ün hatalarının daha çok iki nedenden kaynaklandığını söylüyor. Birincisi, çevirmenin bu eseri tercüme edecek kadar Kürtçe bilmemesi, ikincisi de, Mehmet Emin Bozarslan’ın ilk baskısı 1968 yılında yapılan Türkçe çevirisini taklit etmesi.

Radikal Kitap, 18.02.2011