İSTANBUL VE İZMİR’DE İSVEÇ İZLERİ (1730-1930)

Osmanlı İmparatorluğu’nun son başkenti İstanbul’da yaşayan İsveçliler sayısal olarak az olsalar bile zaman zaman kendi aralarında buluşarak 19. yüzyılın ikinci yarısından 1930’lara kadar küçük kuzeyli koloniler oluşturmuş, uzak topraklarda ülkelerini temsil etmişlerdir. Yaklaşık olarak iki asır boyunca değişik kesimlerden gelen birçok İsveçlinin yolu İstanbul’a düşmüştür. Diplomatlar, tercümanlar (dragoman), elçilik vaizleri, askeri ve ticari ataşeler dışında çalışmak amacıyla, evlilik ilişkilerinden ötürü veya başka nedenler yüzünden İstanbul’a yerleşmiş İsveçliler de vardır. Özellikle yöreyi dolaşan ve bu diyarlarda kalan şarkiyatçılar ve diğer alanlarda çalışmalar yapan araştırmacıların bu koloniyle yakın ilişkiler geliştirdikleri görülür. Gidiş amaçları, orada kalış süreleri ve geliştirdikleri ilişkiler çok geniş bir yelpazeye yayılır.

İstanbul ve İzmir’de kalan bazı İsveçliler ülkelerine döndüklerinde birer kültür taşıyıcısı olarak değişik kültürlerin buluşmasında önemli rol oynamışlardır. Osmanlı-İsveç diplomatik ve ticari ilişkilerinin zamanla kültürel ilişkilere dönüştüğünü görüyoruz. Değişik halklar ve kültürler arasındaki bu etkileşim edebiyat, resim, tiyatro gibi sanat dallarında tema ve motif olarak yer almıştır. Beraberlerinde getirdikleri kültürel ve müzelik eşyalar günümüzde değişik İsveç kurumlarında özenle korunuyor. Bu incelemenin içine serpiştirilen görsel malzemeden oluşan örnekler bu canlı ilişkileri yansıtmaları bakımından önem taşıyor. Siyah beyaz fotoğraflar, yağlıboya ve suluboya çalışmaları, illüstrasyonlar ve diğer görsel malzeme ve belgeler okuyucunun yüzyıllar öncesinde kalan bu gizemli mekân ve kayıp zamanlarda gezintiler yapmasına böylece katkıda bulunuyor.